2024 yılında Birleşme & Devralma İşlemlerini Bekleyen Uluslararası Trendler

Birleşme ve devralma işlemlerinin ve bu işlemlere uluslararası piyasalarda uygulanan teknolojik, düzenleyici, ekonomik, finansal ve vergisel eğilimlerin (trendler) takip edilmesi, detaylı bir şekilde ele alınması ve uygulanabilirliğinin ölçülmesi, hukuki düzende, teoriye olduğu kadar uygulamaya da hizmet etmektedir. Zira, bu hukuk dalı özellikle güncel ekonomik gelişmelerden, rekabeti önleyici uygulamalardan, finansal piyasalardan, düzenleyici otoritelerin regülasyon ve kararlarından ve teknolojik gelişmelerden oldukça etkilenmektedir.

Söz konusu trendlerin işlemin gerçekleştiği bir veya birden fazla ülkenin hukukuna uyarlanması ve bu trendlere uygulanacak hukuk kurallarının belirlenmesinin gerekliliği, hukukçuların, finans, vergi, teknolojik ve rekabet uygulamalarını ve trendlerini yakından takip etmelerini gerektirmektedir. Bu şekilde yaşayan bir hukuk dalı haline gelen birleşme ve devralma hukukunun gerek ulusal gerekse uluslararası boyutu her dönemde güncelliğini korumaktadır. Yukarıdaki görüşümüzden hareketle, bu yazımızda sizlere, 2024 yılında birleşme & devralmalarda uygulanacak trendleri açıklayan global araştırma şirketi Gartner Inc’in (“Gartner”) geçtiğimiz hafta birleşme ve devralmalara 2024 yılında uygulanacak en önemli trendleri (“top trends”) açıkladığı haberini aktaracağız. Gartner’ın, 15.11.2023 tarihli söz konusu haberine göre (1) , söz konusu trendler dört ana başlık altında toplanmaktadır:

• Makroekonomik belirsizliğin ortasında teknoloji birleşme ve devralma fırsatlarının kilidini açmak; • Birleşme devralma süreçlerini geliştirmek için yapay zekayı kullanmak; • Yapay zekâ tabanlı işletmelerin satın alınması; ve • Giderek karmaşık hale gelen düzenlemelere tabi bir ortamı yönetmek.

Gartner’ın analizden sorumlu başkan yardımcısı Mark Carroll “Global birleşme devralma faaliyetlerinin zirveden %50 düşüşle 2021’de kaydedilen rekor seviyelerden aşağıya doğru seyreden düşüşünü sürdürmekte” olduğunu ifade ediyor. Carroll’a göre “Makroekonomik ve düzenleyici zorluklar bu eğilimi güçlendiriyor ancak bu esnada teknolojiye, özellikle yapay zekaya odaklanılması, bunun rüzgarıyla üst düzey yöneticilerin önümüzdeki sene birleşme devralma pazarına büyük ölçüde girebilmelerini sağlayacaktır.” Gartner’da başka bir üst düzey yönetici olan başkan yardımcısı Chris Ganly ise “Birleşme devralmanın birçok işletme için büyüme motoru olarak kalmaya devam ettiğini, bu nedenle gelecek sene başarının, giderek, üst düzey yöneticilerin bu pazar eğilimlerini idare etmek ile nasıl baş ettiklerinde kendini göstereceğini” belirtiyor. Ganly’ye göre, “Birleşme devralmada başarı sağlanması, üst düzey yöneticilerin, işletmelerinin pazarda gelecek yıllara uzanan lider pozisyonu almalarını sağlamaları anlamına da gelecektir.”

Birinci Trend: Makroekonomik belirsizliğin ortasında teknoloji birleşme ve devralma fırsatlarının kilidinin açmak. Gartner’a göre, makroekonomik belirsizlik 2024 yılında da enflasyonda, (ekonomik) durgunlukta, istihdamda, sermaye maliyetinde, işletmelerin ve tüketicinin güvenindeki beklentileri pozitif ve negatif sinyallerle karışık bir şekilde saptırarak, hüküm sürmeye devam edecektir. Daha önce pahalı olan startup teknolojisi şirketleri, bir sonraki girişim finansmanı turlarını artırmakta zorlanacak ve stratejik alıcılar tarafından satın alınmayı da içeren alternatifler arayacaktır. Gartner, sermayesi iyi olan işletmelerin, bu durumdan, genellikle daha net ekonomik koşullarda daha az elverişli, mümkün olandan daha düşük değerlemelere ve finansmana daha az erişime sahip daha küçük teknoloji odaklı işletmeleri (teknolojik satın almalar) satın alarak faydalanmalarını tavsiye ediyor.

İkinci Trend: Birleşme devralma süreçlerini geliştirmek için yapay zekayı kullanmak. Gartner’a göre, yapay zekanın kullanımı birleşme devralma sürecinin hızının, verimliliğinin ve genel olarak performansının artırılmasında engin bir etkiye sahip olmasını beraberinde getirecektir. Bununla birlikte, uzun vadeli olasılıklara karşı şu anda neyin elverişli olduğunu belirlemek için yapay zekanın nasıl ve nerede kullanılacağına ilişkin ayrıntılar ortaya çıkıyor. Gartner, öncelikle çeşitli kullanım senaryoları geliştirip test ederek yapay zekanın şirket içi birleşme ve devralma süreçlerine uygulanmasını öneriyor. Gartner’ın haberine göre, özellikle sözleşme analitiği, niyet mektubunun müzakeresi, sözleşme durum tespiti (due diligence), bağlayıcı sözleşme ve geçiş sürecine ilişkin sözleşmenin (transition services agreement) müzakeresi ile sözleşme yenilemeleri ve entegrasyonuna bağlı faaliyetleri iyileştirmek için yapay zekanın hali hazırda kullanılmasına yönelik etkili bir uygulamadır.

Üçüncü trend: Yapay zekâ stratejisi yapay zekâ tabanlı işletmelerin satın alınmasında yeni yaklaşımları zorunlu kılacaktır. Yapay zekâ tabanlı işletmelerin birleşme ve satın alınması henüz işletmeler için trend olmasa da Gartner, işletmelerin bu teknolojiye odaklanmasının 2024'te bir (birleşme devralma) işlem faaliyeti dalgasına yol açacağına inanıyor. 2023 Gartner CEO ve Kıdemli İşletme Yönetici Anketi'ne göre yapay zekâ, endüstrileri etkileyen en yıkıcı teknoloji olarak tanımlanmakta. Gartner, 2024 yılında tüm iş stratejilerinde yapay zekâ işletmelerinin satın alınmasının ön planda olması gerektiğini tavsiye ediyor. Gartner’e göre, kendi başlarına yetenekler geliştirmek için gereken becerilere veya zaman dilimine sahip olmayanlar, teknolojiye erişim kazanmak için birleşme ve devralmalardan yararlanabilir.

Dördüncü trend: Derinlemesine inceleme gerektiren bir düzenleyici sistem birleşme devralma faaliyetlerinin büyümesini engelleyecektir. Gartner'a göre, birleşme ve devralma anlaşmalarına yönelik, özellikle rekabeti önleyici ve ulusal güvenlik gerekçeleriyle yapılan düzenleyici incelemeler artıyor ve 2024'te büyük birleşme ve satın alma anlaşmalarını engelleyen önemli bir faktör olmaya devam edecek. Ancak bu eğilim, bu ortamda rekabet avantajı yaratabilecek çok sayıda daha küçük, daha fazla sektör çeşitliliğine sahip birleşme ve devralma işlemlerinin gerçekleştirilmesinin çekiciliğini artırıyor.

Gartner’dan Chris Ganly, “Büyük birleşme ve devralma işlemleri üzerinde caydırıcı bir etkiye sahip olabilecek daha keskin düzenleyici incelemeler, aynı zamanda daha yüksek hacimli küçük anlaşmaları tamamlamak için en iyi konumda olan kuruluşlar için rekabet fırsatı da yaratabilir” diye ekliyor. “Daha büyük anlaşmalara odaklananlar için gelecek yıl düzenleyicilerle daha proaktif bir yaklaşım benimsemek önemli.”

Kesikli Hukuk Bürosu’nun Notu: Geçtiğimiz sene, bir torba kanun kapsamında yasama faaliyeti gerektiren, vergi dünyasında “şirket birleşmelerinde süper vergi teşviği” (2) olarak eleştirilen “debt-push-down” trendini göz önüne aldığımızda, yukarıdaki trendler ülkemizde uygulanabilir hale gelirse, yeni hukuki düzenlemelere veya düzenleyici işlemlere gereksinim duyulup duyulmayacağı şüphesiz değerlendirme konusu olacaktır. Hayatımızın her alanında giderek artan bir etkiye sahip yapay zekanın belirsiz makroekonomik bir ortamda birleşme devralma işlemlerine hareket getirip getirmeyeceği ayrı bir merak konusudur. Ancak, her dönemde olduğu gibi, önümüzdeki senede de birleşme devralma işlemlerinin sadece hukuki düzlemde değil finansal, ekonomik, vergisel, teknolojik alanlarda ve rekabet piyasalarından etkileneceği söz konusu alanlardaki gelişmeleri hukukçuların da yakından, titizlikle ve eleştirel bir gözle takip etmesi gerektiği açıktır.

(1)gartner.com/en/newsroom/press-releases/2023-11-15-gartner-announces-top-trends-in-mergers-and-acquisitions-for-2024

(2)ey.com/tr_tr/tax/sirket-birlesmelerine-vergi-tesvigi