Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği (“Yönetmelik”) uyarınca, örtülü reklam, “reklam olduğu açıkça belirtilmeksizin yazı, haber, yayın ve programlarda, mal veya hizmetlere ilişkin isim, marka, logo ya da diğer ayırt edici şekil veya ifadelerle ticaret unvanı ya da işletme adlarının reklam yapmak amacıyla yer almasını ve tanıtıcı mahiyette sunulmasını” ifade etmektedir. Yönetmelik’in 22.maddesi uyarınca, her türlü iletişim aracında sesli, yazılı ve görsel olarak örtülü reklam yapılması yasaktır. Yönetmelik kapsamında açıkça yasaklanmış olan bu uygulama, sosyal medyada paylaşılan video ve gönderiler hakkında verilen Reklam Kurulu kararlarında da değerlendirme kapsamına alınmış olup, aşağıda sosyal medyada paylaşılan gönderiler ve videolar hakkında verilen Reklam Kurulu kararlarından örnekler sunulmaktadır:

• Reklam Kurulu, 2021/1327 numaralı dosyasında bir sosyal medya fenomeninin şahsi hesabında paylaştığı videosunu ele almış olup, video hakkında hukuka uygunluk değerlendirmesi yapmıştır. Sosyal medya fenomeni, "2 TL Makarna vs 2000 TL Makarna" başlıklı videosunda önce marketten fiyatı 2 TL olan, markası belirli olmayan bir paket makarna almıştır ve fiyatına göre başarılı olduğunu belirtmiştir.

  Sonrasında orta fiyatlı makarna tadımı için İstanbul’un en ünlü makarnacılarından birine gitmiştir. Videonun bu bölümünde ise mekânın dışarıdan görüntüsüne, menü görseline ve fiyat bilgilerine yer verilmiştir. Tadım sonrasında ise yemeğin tadı, porsiyon miktarı, mekanın temizliği gibi konularda yorumlama aşamasına geçmiş ve  övgü dolu söylemlerde bulunmuştur.

  Ardından pahalı olarak nitelendirdiği makarnayı değerlendirmek üzere lüks bir mekana gitmiştir. Videoda bu mekanın adına, konum ve harita bilgisine videoda yer vermiştir. Sosyal medya fenomeni, yüksek fiyatlı makarnanın tadımını gerçekleştirdikten sonra, bu mekan hakkında da övgü dolucu yorumlarda bulunmuştur.

  Reklam Kurulu, Youtube kanalında takipçileri etkilemek ve yönlendirmek amacıyla yapılan ve yayınlanan "2 TL Makarna vs. 2000 TL Makarna"  başlıklı videoda; herhangi bir reklam ibaresi bulunmadığı, gidilen mekânların dışarıdan görüntüsüne, harita bilgisine, menü görseline, tadımı yapılan makarnalarla ilgili övgü dolu ifadelere yer verildiği, videonun açıklama kısmında da mekânların ismi ve sosyal medya hesabına yer vermek suretiyle tüketicilerin söz konusu mekânlara yönlendirilerek örtülü reklam yapıldığı değerlendirmesinde bulunarak, anılan reklamları durdurma cezası vermiştir. (1)

• Reklam Kurulu 2021/2063 numaralı dosyasında, başka bir sosyal medya fenomeninin, sosyal medya hesabında çeşitli giyim ürünlerini deneyip yorumlaması reklam mevzuatı kapsamında değerlendirmiştir. Sosyal medya fenomeni, denediği ve yorumladığı ürünlerin elektronik ticaret platformlarındaki linkini de takipçileriyle reklam yapıldığı izlenimi verecek bir ibareye yer vermeden paylaşmıştır. Reklam Kurulu, Yönetmelik’te yer alan, reklamların ayırt edici olma zorunluluğu ve doğruluk ve dürüstlük kurallarına aykırı davranıldığını tespit etmiştir. Paylaşımların Yönetmelik’te yasaklanan örtülü reklam uygulaması niteliğinde olduğunu da belirtmiştir. Bu gerekçelerle Reklam Kurulu tarafından, sosyal medya fenomeninin sosyal medya hesabında yaptığı paylaşımlara dair reklamları durdurma cezası verilmiştir. (2)

• Reklam Kurulu, 2021/2411 numaralı dosyasında Türkiye’de oldukça tanınmış bir oyuncunun, şahsi hesabında paylaştığı gönderilerinde yer verdiği etiketler ile, tanıtımını yaptığı markaların sosyal medya hesaplarına yönlendirme yaptığını belirterek, bu gönderilerde herhangi bir reklam ibaresi bulunmadığından, gönderilerde yer alan etiketler sebebiyle örtülü reklam yapıldığını değerlendirmiş ve anılan reklamları durdurma cezası vermiştir. (3)

•  Reklam Kurulu, 2021/1224 numaralı dosyasında, 261bin takipçisi bulunan sosyal medya fenomeninin, aralarında reklam anlaşması bulunan sağlıklı atıştırmalık markasının “….. cidden artık benim dostum gibi bir şey oldu. Mutlaka çantama ya da arabaya iki üç paket atıyorum ve gün içinde beni sağlıksız atıştırmalardan koruyor. Birkaç senedir ülke pazarındaki haklı yükselişini de severek ve gururla takip ediyorum….” gibi ifadelerle reklamını yapması ancak işbirliği olduğu halde buna dair herhangi bir bilgilendirme  yapmaması ve böylece bu paylaşımın reklam olduğunun anlaşılmaması sebebiyle sosyal medya fenomeninin örtülü reklam yaptığı yönünde değerlendirmede bulunmuş ve anılan reklamı durdurma cezası vermiştir. (4)

Kararlarda görüldüğü üzere sosyal medya platformlarında paylaşılan gönderilere dair şikayetler artmış ve denetimler de sıkılaşmıştır. İnternet ortamında yayınlanan içerikler idari mercilerce incelemeye alınıp, kanunlarla belirlenmiş ilkelere ve yasaklara uygun yayın yapılması konusunda daha katı yaklaşımlar sergilenmeye başlamıştır. Ancak Reklam Kurulu tarafından verilen kararlar kesin olmayıp, Reklam Kurulu kararlarına karşı 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun m.78 uyarınca, kararın muhataba tebliğden itibaren başlamak üzere 30 günlük süre içerisinde İdare Mahkemelerinde idari işlemin iptali talepli olarak dava açma imkanı bulunmaktadır.

@Kesikli Law Firm

1. 14.12.2021 tarihli 316 Sayılı Reklam Kurulu Toplantısı Basın Bülteni
2. ​08.02.2022 tarihli 318 Sayılı Reklam Kurulu Toplantısı Basın Bülteni
3. 10.08.2021 tarihli 312 Sayılı Reklam Kurulu Toplantısı Basın Bülteni
4. 04.05.2021 tarihli 309 Sayılı Reklam Kurulu Toplantısı Basın Bülteni