1.     7246 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun

13 Aralık 1994 tarih ve 22140 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da (“Kanun“) 24 Haziran 2020 tarihli ve 31165 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7246 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Değişiklik Kanunu“) önemli değişikler yapılmıştır. Değişiklik Kanunu ile Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”) uygulamalarını yakından takip ettiği Avrupa Birliği rekabet hukuku mevzuatı ile uyumu artırma ve çağdaş piyasa koşulları doğrultusunda rekabet hukuku mevzuatın daha hızlı ve etkili uygulanması için yeni araçlar düzenlenmesi amaçlarının benimsendiği görülmektedir.

Bu amaçlar doğrultusunda; Değişiklik Kanunu birleşme ve devralmalarda etkin rekabetin önemli ölçüde azaltılması testi, davranışsal ve yapısal tedbirler, uzlaşma ve taahhüt usulleri, de minimis istisnası gibi rekabet hukuku uygulamasına ilişkin çok sayıda önemli ve yenilikçi değişiklikler getirilmekte olup işbu bilgi notu ile bu değişikliklere ilişkin okurlara bilgi verilmesi amaçlanmaktadır.

2.      Değişiklik Kanunu ile Türk Rekabet Hukuku’na Getirilen Yenilikler:

2.1.   “De Minimis” İstisnası – Soruşturmaya Konu Olmayacak İşlemler:

Değişiklik Kanunu ile Kanun’un 41. maddesinde değişiklik yapılarak Avrupa Birliği mevzuatındaki uygulamaya benzer olarak Rekabet Kurumu’na piyasada rekabeti kayda değer ölçüde kısıtlamayan rakipler arası fiyat tespiti, bölge veya müşteri paylaşımı veya arz miktarının kısıtlanması gibi açık ve ağır ihlaller hariç olmak üzere teşebbüslerin pazar payı ve ciro gibi ölçütlere göre rekabeti kayda değer ölçüde kısıtlamayan davranışlarının soruşturma konusu edilmemesi olanağı tanınmıştır. İlgili madde hükmüne göre bu istisnanın uygulaması Kurum tarafından çıkarılacak bir tebliğ ile belirlenecektir.

2.2.   Bireysel Muafiyet – Kendi Kendine Değerlendirme Sistemi

Değişiklik Kanunu ile Kanun’un 5. maddesinde yapılan değişiklikle, aşağıdaki şartların varlığı halinde teşebbüsler arası anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği kararlarının Kanun’un 4. maddesi uygulamasından muaf olacağı düzenlenmektedir:

(i)   Malların üretim veya dağıtımı ile hizmetlerin sunulmasında yeni gelişme ve iyileşmelerin ya da ekonomik veya teknik gelişmenin sağlanması,

(ii) Tüketicinin bundan yarar sağlaması,

(iii)   İlgili piyasanın önemli bir bölümünde rekabetin ortadan kalkmaması,

(iv)    Rekabetin (a) ve (b) bentlerindeki amaçların elde edilmesi için zorunlu olandan fazla sınırlanmaması.”

Bu kapsamda yeni düzenleme ile “kendi kendine değerlendirme” sistemi getirilerek ilgili teşebbüs ve teşebbüs birliklerinin muafiyet şartlarını taşıdıklarına yönelik tespit yapılması için isteğe bağlı olarak Kurum’a başvuru yapabilecekleri düzenlenmektedir.

2.3.   Birleşme ve Devralmalarda “Etkin Rekabetin Önemli Ölçüde Azaltılması” Testi:

Değişiklik Kanunu ile Kanun’un 7. Maddesinde yapılan değişiklik ile hâkim durum testine ek olarak “etkin rekabetin önemli ölçüde azaltılması testi” getirilmiştir. Avrupa Birliği rekabet hukuku mevzuatında uygulanan bu testin Kurum tarafından birleşme ve devralmaların rekabet hukuku kuralları bakımından incelenmesinde uygulanması ile birlikte birleşme ve devralma işlemleri sonucunda ortaya çıkabilecek etkiler daha etkin bir şekilde değerlendirilecektir. Bu doğrultuda, Kurum birleşme veya devralma ile hâkim durum yaratılması veya hâkim durumun daha da güçlendirilmesi etkilerini değerlendirmekle birlikte rekabeti önemli ölçüde azaltabilecek işlemleri de yasaklayabilecektir.

2.4.   Davranışsal ve Yapısal Tedbirler:

Kanun’un 9. Maddesinde yapılan değişiklik ile Kurum’un nihai kararlarında davranışsal tedbirlerin yanında yapısal tedbirlerin de getirilebileceği düzenlenmekte olup Kurum’un teşebbüslerin belirli faaliyetlerini, ortaklık paylarını ya da malvarlıklarını devretmeleri şeklinde yapısal tedbirlere karar verebileceği bir düzen getirilmektedir.

Değişiklik Kanunu ile getirilen davranışsal ve yapısal tedbirlerin Kurum tarafından uygulanabilmesi için öncelikle daha önce belirli bir davranışın yapılması ya da yapılmamasını öngören davranışsal tedbir getirilmesi ve getirilen bu tedbirin sonuç vermemiş olması gerekmekte ve öngörülen yapısal tedbirin ihlalle orantılı ve ihlalin etkili biçimde sona erdirilmesinde gerekli olması gerekmektedir. İlaveten, Kurum tarafından davranışsal tedbirlerin sonuç vermediğinin nihai kararla tespit edilmesi halinde ilgili teşebbüs veya teşebbüs birliklerine yapısal tedbire uyması için en az 6 ay süre verileceği düzenlenmektedir.

2.5.   Kurum Uzmanlarının Yerinde İnceleme ve Dijital Delil Toplama Yetkisi:

Değişiklik Kanunu ile Kanun’un 15. maddesinde yapılan değişiklik doğrultusunda Kurum uzmanlarının yerinde inceleme yetkisinin kapsamı daha da belirginleştirilmektedir. Bu doğrultuda, Kurum’un yerinde inceleme ve veri toplama yetkisinin sınırları genişletilmiş olup Kurum uzmanları tarafından gerçekleştirilen yerinde incelemelerde uzmanlar teşebbüslerin defterlerini, fiziki ve elektronik ortam ile bilişim sistemlerinde tutulan her türlü verilerini ve belgelerini inceleyebilecek, bunların kopyalarını ve fiziki örneklerini alabilecektir.

2.6.   Taahhüt ve Uzlaşma Usulleri:

Avrupa Birliği mevzuatında yer alan ve etkin bir şekilde kullanılan taahhüt ve uzlaşma mekanizmaları Türk rekabet hukukunda Değişiklik Kanun ile Kanun’un 43. maddesinde yapılan değişiklikler ile yerini almaktadır.

2.6.1.      Taahhüt:

Değişiklik Kanunu ile Kanun’un 43. maddesine eklenen yeni fıkralar uyarınca, Kanun’un 4. ve 6. maddeleri kapsamında ortaya çıkan rekabet sorunlarının giderilmesinin ilgili teşebbüs veya teşebbüs birlikleri tarafından taahhüt edildiği ve bu taahhütlerin yeterliliği ve zamanlaması dikkate alınarak Kurum tarafından kabul edildiği durumlarda taahhütte bulunan teşebbüs veya teşebbüs birliğine soruşturma açılmayabilecek ya da yürütülen soruşturma sona erdirilebilecektir.

İlgili madde hükmüne göre Kurum aşağıdaki hallerde teşebbüs veya teşebbüs birlikleri tarafından verilen taahhütlere ilişkin tekrar soruşturma açabilecektir:

(i)   kararın alınmasına temel teşkil eden herhangi bir unsurda esaslı değişiklik olması,

(ii) ilgili teşebbüs veya teşebbüs birliklerinin verdikleri taahhütlere aykırı davranmaları veya

(iii)   kararın taraflarca sunulan eksik, yanlış veya yanıltıcı bilgiye dayanılarak verilmiş olması.

Rakipler arasında fiyat tespiti, bölge veya müşteri paylaşımı ya da arz miktarının kısıtlanması gibi açık ve ağır ihlaller taahhüt mekanizması kapsamı dışında bırakılmış olup bu hallere ilişkin taahhütlerin Kurum tarafından kabul edilmeyeceği düzenlenmektedir

2.6.2.      Uzlaşma:

Değişiklik Kanunu ile Kanun’un 43. Maddesine yapılan eklemelerin devamında ise rekabet hukuku mevzuatına uzlaşma mekanizmasının kazandırıldığı görülmektedir. Uzlaşma mekanizması kapsamında Kurum, ilgililerin talebi üzerine veya resen, soruşturma sürecinin hızlı bitirilmesinden doğacak faydaları ve ihlalin varlığına veya kapsamına ilişkin görüş farklılıklarını göz önüne alarak, uzlaşma usulünü başlatabilecektir.

Hakkında soruşturma açılmış ve ihlalin varlığını kabul eden teşebbüs ve teşebbüs birlikleri ile Kurul’un, soruşturma raporunun tebliğine kadar uzlaşabilmesi mümkündür. İlgili madde hükmüne göre hakkında soruşturma açılmış olan tarafların uzlaşma metni sunması için gereken süre Kurul tarafından belirlenecek olup verilen süre sonrası yapılacak olan bildirimler dikkate alınmayacaktır.

Ayrıca,  uzlaşma usulü sonucunda belirlenecek idari para cezasında yüzde yirmi beşe kadar indirim uygulanabileceği düzenlenmekte olup uzlaşmaya ilişkin diğer usul ve esasların Kurum tarafından çıkarılan yönetmelik ile belirleneceğini bildirmektedir. Uzlaşma mekanizmasının uygulanması halinde tarafların idari para cezası veya uzlaşma metninde yer alan hususları dava konusu yapmaları yasaklanmaktadır.

2.7.   Ek Yazılı Görüş Sunma Süresinin Uzatılması

Değişiklik Kanunu ile Kanun’un 45. maddesinde yapılan değişiklikle, soruşturma aşamasında ek yazılı görüşün hazırlanması için Kanun’da öngörülen 15 günlük sürenin, haklı gerekçeler sunulması halinde Kurum kararı ile bir katına kadar uzatılabilmesi imkanı tanınmaktadır.

2.8.   Kurum’un İdari İşleyişine İlişkin Değişiklikler

Kurum’un idari işleyişine ilişkin olarak; Değişiklik Kanunu ile Kanun’un 31. Maddesinde yapılan değişiklik ile Başkan Yardımcılarının sayısı ikiden üçe çıkarılmıştır.

Ayrıca, Değişiklik Kanunu ile Kanun’un 60. Maddesinde yapılan değişiklik ile Kurum personelinin cezai ve hukuki sorumluluğuna ilişkin olarak 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 104. maddesi hükümlerinin uygulanacağı düzenlenmektedir.

3.     Sonuç

Değişiklik Kanunu ile Kanun’a getirilen değişiklikler incelendiğinde; rekabet mevzuatının güncel gelişmeler ve Avrupa Birliği mevzuatı doğrultusunda piyasanın ihtiyaçlarına uygun hale getirilmesi ve daha hızlı ve etkin bir uygulamaya sahip olması amaçlandığı görülmektedir. Bu doğrultuda; Değişiklik Kanunu ile usul ekonomisinin sağlanması amacıyla getirilen de minimis kuralı,  yapısal ve davranışsal tedbirler, taahhüt ve uzlaşma usulleri gibi etkin mekanizmalar rekabet hukukuna kazandırılmış olup bu mekanizmaların Avrupa Birliği mevzuatı ile uyum ve rekabet mevzuatının modernizasyonu açısından önem teşkil ettiği kanaatindeyiz.

@Kesikli Hukuk Bürosu