1.      Amaç ve Kapsam

Elektrik Piyasasında Yenilenebilir Enerji Garanti Kaynak Belgesi Yönetmeliği (“Yönetmelik”) 14.11.2020 tarihli ve 31304 sayılı Resmi Gazete’de yürürlüğe girmiş olup elektrik üretimi ve tüketiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının yaygınlaştırılması ve çevrenin korunması amaçlarıyla tüketicilere tedarik edilen elektrik enerjisinin belirli bir miktarının veya oranının yenilenebilir enerji kaynaklarından üretildiğinin takip, ispat ve ifşa edilmesi ile tüketicilere yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik enerjisinin yenilenebilir enerji kaynak garanti belgesi (“YEK-G belgesi”) ile belgelendirilmek suretiyle tedarik edilmesine imkân sağlayan bir yenilenebilir enerji kaynak garanti sisteminin (“YEK-G Sistemi) oluşturmakta ve bu sistemin ayrım gözetmeyen, objektif, şeffaf bir şekilde işletilmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Yönetmelik’le getirilen YEK-G Sistemi 01.06.2021 tarihi itibariyle yürürlüğe girecektir.

Yönetmelik kapsamında Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi (“EPİAŞ” veya “Piyasa İşletmecisi”) piyasa işletmecisi olarak belirlenmiş olup Yönetmelik üretim ve tedarik lisansı sahibi tüzel kişilerin YEK-G Sistemine katılımına ilişkin hükümleri, YEK-G sistemi ile organize yenilenebilir enerji kaynak garanti piyasasının oluşturulması ve işletilmesine ilişkin esasları, Piyasa İşletmecisi EPİAŞ’ın görev ve yetkileri ile lisans sahibi tüzel kişilerin hak ve yükümlülüklerini kapsamaktadır. Yönetmelik 12.05.2019 tarihli ve 30772 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği kapsamındaki üreticileri kapsam dışında bırakmaktadır.

Yönetmelik’le getirilen YEK-G Sistemi ile Avrupa Birliği yenilenebilir enerji piyasasında kullanılan ve 2009/28 / EC sayılı Avrupa Yönergesi’nin 15. maddesinde tanımlanan bir izleme aracı alan Menşe Garantisi (Guarantees of Origin) sistemiyle uyumlu bir yapı oluşturulmaktadır.

2.      YEK-G Belgesi ve YEK-G Sistemi

Yönetmelik’in 5. Maddesi uyarınca kamuoyunda “Yeşil Sertifika” olarak da bilinen YEK-G belgesi; tedarikçiler tarafından tüketicilere tedarik edilen elektrik enerjisinin belirli bir miktarının veya oranının, yenilenebilir enerji kaynaklarından üretildiğinin ve bu elektrik enerjisinin kaynak türünün tüketiciye ispat ve ifşa edilmesi ile YEK-G belgelerinin ticaretinin yapılabilmesi amaçlarıyla Piyasa İşletmecisi tarafından ihraç edilecektir. Bu kapsamda YEK-G Sisteminde YEK-G Belgesi ihraç kuruluşu Piyasa İşletmecisi olan EPİAŞ olup EPİAŞ YEK-G sistemi ile kayıt veri tabanını kurmak, işletmek ve yönetmek ile yükümlü olacaktır.

YEK-G belgesi, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanslı üretim tesislerinde üretilen belgelendirilebilir üretim miktarı dikkate alınarak ve ilgili üretim lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından talep edilmesi halinde ihraç edilecektir. Her 1 MWh belgelendirilebilir üretim miktarı için 1 (bir) adet YEK-G belgesi ihraç edilecek olup YEK-G belgesi, yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik enerjisinin üretim dönemi bitiş tarihinden itibaren 12 ay süreyle geçerli olacaktır.

YEK-G sistemi kullanıcıları, Piyasa İşletmecisiyle YEK-G Sistemi katılım anlaşması imzalamış ve Yönetmelik kapsamında yazımızın 3. bölümünde detaylandırılan YEK-G Sistemine kayıt şartlarını sağlayan üretim lisansı sahibi ve tedarik lisansı sahibi, tüzel kişilerden oluşacaktır. YEK-G sistem kullanıcılarından organize YEK-G piyasasında işlem yapmak isteyen tüzel kişiler ayrıca Piyasa İşletmecisi ile organize YEK-G piyasası katılım anlaşması imzalayacaktır. Organize YEK-G Piyasasına ilişkin usul ve esaslar yazımızın 5. Bölümünde detaylandırılmıştır.

Yönetmelik kapsamında aynı takvim yılı içinde YEK-G sistemi dışında enerjinin niteliğine dair bilgi vermeyi amaçlayan diğer sertifika piyasalarına aktif kaydı olan bir üretim tesisi için YEK-G sisteminde üretim tesisi kayıt işlemi gerçekleştirilemeyecek olup birden çok kaynaklı elektrik üretim lisansı sahipleri, tesiste kullanılan enerji kaynaklarının tamamının yenilenebilir olması halinde, YEK-G sistemine ve organize YEK-G piyasasına katılabilecektir.

3.      YEK-G Sistemine Katılım

Yönetmelik’in 9. Maddesi kapsamındaYEK-G sistemine katılım sağlamak isteyen lisans sahibi tüzel kişilerin Piyasa İşletmecisine kayıt yaptırmaları ve Piyasa İşletmecisi kayıt veri tabanında hesap açtırmaları zorunlu olup ilgili tüzel kişilerin kaydının yapılabilmesi için aşağıdaki şartları tamamlamış olmaları gerekmektedir:

• 14.04.2009 tarihli ve 27200 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğini, ilgili maddelerine göre tüzel kişilik kaydını tamamlamış olması,
• Üretim lisansı sahibi tüzel kişilerin, portföyünde yer alan üretim tesislerinin en az birinin veya bir ünitesinin kabulünün yapılmış olması ve başvuru yaptığı an itibarıyla kendisi ile ilişkili uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ilişkin kayıtlarını tamamlamış olması,
• YEK-G sistemi katılım anlaşması imzalaması,
• Yenilenebilir kaynaktan enerji üreten üretim tesisi kaydı için YEK-G sistemi katılım taahhütnamesini imzalaması,
• YEK-G Sistemi ve Organize YEK-G Piyasası İşletim Usul ve Esasları’nda (“Usul ve Esaslar”) belirlenen diğer yükümlülüklerini yerine getirmiş olması.

Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanslı üretim tesislerinden gerçekleştirdikleri elektrik enerjisi üretimleri için YEK-G belgesi ihraç etmek isteyen YEK-G sistem kullanıcılarının, bu üretim tesislerini YEK-G sistemine her bir takvim yılı için kaydetmeleri zorunludur. Kayıt işleminin gerçekleştirilebilmesi için tesisin Piyasa Yönetim Sistemi’nde ilgili YEK-G sistem kullanıcısı adına kayıtlı olması ve ilgili tesis için YEK-G sistemi katılım taahhütnamesinin imzalanmış olması gerekir. Yıl içerisinde YEK-G sistemi katılım statüsü pasife alınan üretim tesisleri, aynı takvim yılı için tekrar YEK-G sistemine katılamayacaktır.

4.      YEK-G Belgesi Ticareti

Yönetmelik’in 11. Maddesi uyarınca YEK-G Belgesi ticareti yalnızca YEK-G Sistemi kullanıcıları arasında aşağıdaki şekillerde gerçekleşebilir:

• Enerji tedarikinden bağımsız olarak Piyasa İşletmecisi tarafından organize edilip işletilen ve YEK-G belgesinin piyasa katılımcıları arasında alış-satışının gerçekleştirildiği organize YEK-G piyasasında,
• Enerji tedariki ile birlikte veya enerji tedarikinden bağımsız olarak YEK-G sistem kullanıcıları arasında, YEK-G belgesinin elektrik enerjisi ile birlikte veya enerjiden bağımsız olarak alış-satışının EPDK onayına tabi olmayan ticari anlaşmalar yoluyla gerçekleştirildiği YEK-G ikili anlaşma piyasasında.

YEK-G sistem kullanıcıları, YEK-G ikili anlaşma piyasasında gerçekleştirdikleri YEK-G belgesi ticaretini Piyasa İşletmecisine bildirmekle yükümlüdür.

YEK-G Belgesi ticareti için kurulan bu sistem ile yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretmek isteyen yatırımcılar için de yeni bir yatırım olanağı sunulmaktadır.

5.      Organize YEK-G piyasası

Yönetmelik ile Piyasa İşletmecisi tarafından organize edilip işletilen ve YEK-G belgesinin piyasa katılımcıları arasında alış-satışının gerçekleştirileceği Organize YEK-G Piyasasına ilişkin usul ve esaslar da düzenlenmektedir.

Yönetmelik’in 12. Maddesi uyarınca Organize YEK-G piyasasında;

• Eşleşmeler, tekliflerin teklif defterinde yer aldıktan hemen sonra eşleşebileceği ve ticari işlemin gerçekleşebileceği sürekli ticaret yöntemi ile gerçekleşir,
• Sürekli ticaret metodunda açılacak kontratlar seans süresince işlem görür,
• Seans, seans süreleri, işlem görecek kontratlar, kontratların açılış ve kapanış zamanları, kontratlara teklif verme süreleri ve piyasaya ilişkin diğer süreçler Usul ve Esaslarda düzenlenir,
• Organize YEK-G piyasasında sonuçlandırılan her bir işlemde Piyasa İşletmecisi ilgili piyasa katılımcısına taraftır.

Piyasa katılımcıları, Piyasa İşletmecisi tarafından açılan kontratlara Usul ve Esaslarla belirlenen teklif tiplerine göre teklif sunabilecek olup Organize YEK-G piyasasına sunulan tüm tekliflerin yapısı ve diğer gerekli tüm bilgiler Usul ve Esaslarla belirlenerek Piyasa İşletmecisi tarafından Piyasa Yönetim Sistemi aracılığıyla piyasa katılımcılarına bildirilecektir.

6.      Değerlendirmeler

Yönetmelik’le getirilen YEK-G Sistemi elektrik üretimi ve tüketiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının yaygınlaştırılması ve çevrenin korunması amaçlarıyla ve Avrupa Birliği Menşe Garantileri (Guarantees of Origin) sistemi ile de uyumlu bir şekilde yapılandırılmıştır.

YEK-G Sistemi ile yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik tedarik etmek isteyen tüketicilerin kullandıkları enerjinin bu kaynaklardan üretildiği şeffaf ve güvenilir bir şekilde EPİAŞ tarafından talep üzerine ihraç edilecek olan ve kamuoyunda “Yeşil Sertifika” olarak bilenen YEK-G Belgesi ile kanıtlanabilecektir.

Yönetmelik kapsamında EPİAŞ tarafından üretim ve tedarik lisansı sahiplerinin YEK-G belgelerinin ticaretini yapabilecekleri organize YEK-G piyasası kurulacak ve işletilecek olup bu piyasa enerji kaynaklarından elektrik üretmek isteyen yatırımcılar için yeni bir gelir aracı teşkil edebilecektir.

Bu gelişmeler ışığında, Avrupa Birliği standartları ile uyumlu yeni YEK-G sistemi ile Yönetmelik’in yürürlüğe gireceği 2021 Haziran ayı itibariyle elektrik üretiminde yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırımların çoğalması ve YEK-G Belgesi kullanımının yaygınlaşması öngörülmektedir.

@Kesikli Hukuk Bürosu