Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ), elektrik şebekesinin güvenli ve dengeli işletilmesini sağlamak amacıyla Talep Tarafı Katılım Hizmeti kapsamında bir dizi yeni düzenleme ve kapasite tedarik süreci belirlemiştir. Elektrik piyasasında arz-talep dengesini koruyarak sistem istikrarını arttırmak, aşırı talep veya arz fazlası gibi durumlarda şebekeyi dengede tutmak ve kritik anlarda yük yönetimini sağlamak bu hizmetin temel hedefleri olarak görülmektedir.

Talep Tarafı Katılım Hizmeti, sistemde ani yük değişimlerine karşı tüketim azaltma veya talep kaydırma yöntemleriyle esneklik kazandırmaktadır. Bu hizmet, tüketicilerin ve toplayıcıların elektrik talebini belirli saatlerde azaltarak sistemin dengelenmesi esasına dayanmaktadır. TEİAŞ, belirlenen dönemlerde kapasite tedarik eden toplayıcılardan talep düşürme hizmeti satın alarak sistemin güvenliğini sağlamakta ve bu süreçleri piyasa katılımcıları ile yürütmektedir.

Bu çerçevede hazırlanan TEİAŞ Talep Tarafı Katılım Hizmeti Duyurusu, hizmetin kapsamı, hukuki dayanağı, kapasite tedarik süreci ve teklif mekanizmalarına dair ayrıntılı bilgiler içermektedir. Aşağıda, duyurunun ana başlıkları incelenerek hizmetin işleyişi ve uygulanması detaylandırılacaktır.

1. Kapsam ve Hukuki Dayanak:

Kapsam

Talep Tarafı katılım Hizmeti, Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliği kapsamında, Türkiye elektrik enterkonnekte sistemine bağlı tüketim tesislerinden belirlenen koşullar çerçevesinde elektrik talebinin azaltılması esasına dayanmaktadır. Gerek elektrik piyasası gerekse de elektrik piyasasının hukuku açısından yenilik getiren bu düzenleme kapsamında, mevzu bahis hizmetin TEİAŞ tarafından belirlenen kritik günlerde ve saatlerde devreye alınması planlanmaktadır.

Hukuki Dayanak:

Hizmetin hukuki çerçevesi, Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliği’nin ilgili maddelerine dayanmaktadır.

Geçici Madde 7 uyarınca, TEİAŞ en geç 1 Mart 2025’ e kadar talep tarafı katılım hizmetine ilişkin ihale duyurusunu yapmakla yükümlüdür.

2. Talep Tarafı Katılım Hizmetinin İşleyişi

Kimler Katılabilir?

Lisanslı toplayıcılar, bu hizmete katılım sağlayarak TEİAŞ ile anlaşma yapabileceklerdir.

Sanayi tesisleri, organize sanayi bölgeleri ve büyük ticari tüketiciler, lisanslı bir toplayıcı aracılığıyla hizmete katılabileceklerdir.

Katılım için gerekli şartlar:

TEİAŞ ile yan hizmet anlaşması imzalamış olan,

Talep tarafı katılım test raporunu alarak emre amade kapasitesini doğrulayan,

Gerekli ölçüm ve izleme altyapısına sahip olan,

bir toplayıcı olmak şartı aranmaktadır.

Hizmetin Uygulama Dönemi

Talep tarafı katılım hizmeti tedarik dönemi, 1 Temmuz 2025- 31 Aralık 2025 olarak belirlenmiştir.

Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim, Kasım ve Aralık aylarında, dönem boyunca toplamda asgari kırk kritik gün için tedarik gerçekleştirilecektir.

Hizmet kritik ilan edilen günde, en az bir saat olmak üzere toplamda dört saati geçmeyecek şekilde tedarik sağlanabilecektir.

Talimat ve Yükümlülükler

TEİAŞ, belirlenen kritik günlerde ve saatlerde toplayıcılara talep azaltma talimatı verecektir

Toplayıcılar, anlaşmada belirlenen kapasite kadar tüketimi düşürmekle yükümlüdür.

Toplayıcıların yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda uygulanacak cezai yaptırımlar (kapasite ve aktivasyon bedellerinin ödenmemesi, yerine getirmeme bedeli uygulaması gibi), Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliği’nin ilgili maddelerinde detaylandırılmıştır.

3. Kapasite Tedarik Süreci

Teklif Süreci

24-26 Haziran 2025 tarihleri arasında TEİAŞ tarafından kapasite tedarik süreci başlatılacaktır.

Teklifler, 50 MW- 400MW aralığında kapasite sunan toplayıcılar tarafından verilecektir. TEİAŞ’ın sistemde ihtiyaç duyduğu toplam talep tarafı katılım kapasitesinin 450 MW- 4500 MW olacağı belirtilmiştir.

Talep tarafı katılımı hizmetine ilişkin portföy büyüklüğü asgari 62,5 MW olan toplayıcılar teklif verebilecektir.

TEİAŞ, düşük fiyatlı tekliflere öncelik vererek seçim yapacaktır.

Tekliflerin Değerlendirilmesi

Teklifler, fiyat ve kapasite kriterlerine göre sıralanarak seçilecektir.

Daha düşük fiyat veren toplayıcılar önceliklendirilecektir.

Seçilen toplayıcılar, belirlenen kritik günlerde tüketimi düşürmekle yükümlü olacaktır.

4. Aktivasyon Süreci ve Esasları

Aktivasyon Süreci

TEİAŞ, belirlenen kritik günlerde aktivasyon talimatı verecektir.

Toplayıcılar, talimat sonrası belirlenen kapasite kadar tüketim azaltmak zorundadır.

Fiyatlandırma ve Ödeme

Teklifler Türk lirası (TL/MW) cinsinden yapılacaktır.

Talep azaltma bedeli, piyasada belirlenen fiyat limitleri çerçevesinde hesaplanacaktır.

Toplayıcılar, belirlenen tüketim azaltma yükümlülüklerini yerine getirdiklerinde, sözleşmede belirtilen fiyat üzerinden ödemeleri alacaktır.

5. Katılım için Gerekli Teknik Şartlar

Katılım için toplayıcının tüketim tesislerini izleyebilmesi ve TEİAŞ’a veri sağlayabilmesi gerekmektedir.

Sayacın uzaktan okunabilmesi, izlenebilmesi ve kayıt altına alınması zorunludur.

Toplayıcıların haberleşme ve veri güvenliği gerekliliklerine uygun sistemler kullanması beklenmektedir.

6. Kapasite Tedarik Sürecinin İptali ve Anlaşmalarm

TEİAŞ, belirlenen tüketim azaltma sınırlarını karşılamayan toplayıcıların anlaşmalarını iptal edebilecektir.

Katılım sağlayan tüm toplayıcılar 3 Haziran 2025’ e kadar TEİAŞ ile anlaşmalarını tamamlamak zorundadır.

Sonuç

Talep Tarafı Katılım Hizmetinin Türkiye elektrik sisteminde esneklik sağlamak ve arz-talep dengesini korumak amacıyla uygulanmakta olduğu, büyük ölçekli tüketicilerin belirli dönemlerde elektrik tüketimlerini azaltarak TEİAŞ ile iş birliği yapmasına dayalı bir modele dayandığı görülmektedir.

Kapasite teklif süreci, belirli teknik altyapıya sahip toplayıcılar tarafından yürütülecek olup tekliflerin fiyatlandırılması rekabetçi bir şekilde belirlenecektir.

Seçilen toplayıcılar, belirlenen dönemlerde tüketimi azaltarak sistemin güvenliğine katkıda bulunacak ve karşılığında ödeme alacak olup tüm süreçleri TEİAŞ’ın belirlediği Talep Tarafı Katılım Modülü üzerinden yürüteceklerdir.

Talep Tarafı Katılım Hizmetinin elektrik sisteminin sürdürülebilirliğini ve esnekliğini arttırarak özellikle büyük ölçekli işletmeler, sanayi tesisleri ve ticari tüketiciler için yeni fırsatlar yarattığı görüşündeyiz. Bu düzenleme sayesinde sistemin istikrarı sağlanırken, enerji piyasasına tüketicilerin aktif olarak katılması teşvik edilecektir. Elektrik tüketimlerini esnek bir şekilde yöneterek hem maliyet avantajı sağlayan hem de doğrudan gelir elde eden tüketiciler, bu sayede piyasanın bir parçası haline gelebileceklerdir. Aynı zamanda, çevresel sürdürülebilirlik, maliyet yönetimi ve piyasa şeffaflığı açısından da faydalı bir adım olduğu kanaatindeyiz.

@Zeynep EMİROĞLU