14.01.2025 tarihinde Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (R.G. 14.01.2025/32782) (Değişiklik Yönetmeliği) yayımlanmasıyla Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği (Yönetmelik) üzerinde pek çok değişiklik yapıldı. Yazımızda, yapılan değişiklikleri konu başlıkları altında ele alacağız.
Yönetmeliğin tamamında yer alan “tüketimi düşük” ibaresi “yıllık tüketimi 100.000 kWh’ın altında olan” şeklinde değiştirilmiştir. Tüketimi düşük olan, genellikle mesken aboneleri ve küçük işletmeler gibi nispeten az elektrik kullanan tüketici gruplarını ifade etmek için kullanılan genel bir kavram olduğu ve net bir ölçüt belirtmediği için yoruma açık kalmaktaydı. Yıllık 100.000 kWh tüketimin ayda ortalama 8333 kWh anlamına geldiği, ortalama bir meskenin aylık 250-500 kWh tükettiği düşünülürse meskenler, küçük ticarethaneler ve küçük tarımsal sulama tesislerinin bu gruba girebileceği görülmektedir. Dağıtım şirketleri veya tedarik şirketlerinin kullanıcıların geçmiş elektrik tüketim verilerine bakarak tüketimi düşük kullanıcıları belirlemelerinin, uygulamada farklı dağıtım şirketlerinin kendi yöntemlerini kullanarak değerlendirme yapmalarının eşitlik ve şeffaflık açısından sorunlara neden olduğunu, getirilen değişiklik ile daha net ve ölçülebilir bir yapı oluştuğu ve uygulama birliği sağlanacağı için hem tüketiciler hem de elektrik hizmet sağlayıcıları açısından daha şeffaf bir uygulama sağlayacağı düşüncesindeyiz.
İkili Anlaşmalar
İkili anlaşmaya ilişkin usul ve esaslar başlıklı Madde 9/1’de yıllık tüketimi 100.000 kWh altında olan serbest tüketicilerle tedarikçiler arasında yapılan ikili anlaşmaları kapsayacak şekilde düzenlenmiştir.
Serbest tüketiciler yapılan değişiklikle, ikili anlaşma öncesinde EPİAŞ tarafından kurulacağı ve işletileceği belirtilen platform sayesinde tedarikçiler tarafından sunulan ikili anlaşma tekliflerini inceleme, karşılaştırma ve anlaşma kurabilme imkânı bulacaklardır.
İkili anlaşma kapsamında yer alacak bedeller ile ilgili Madde 18/1’de ikili anlaşma kapsamında yer alacak bedeller arasından fon ve pay bedelleri çıkarılmıştır.
Tüketicinin ikili anlaşma öncesi tedarikçi fiyatlarını karşılaştırabilmesi amacıyla EK-2B’de yer alan Fiyat Karşılaştırma Tablosu formatlarından uygun olanı düzenlenmek suretiyle bilgilendirileceği ibaresi Madde 18/2’ye eklenmiştir.
Perakende Satış Sözleşmesi Başvurusu
Perakende satış sözleşmesi başvurusu başlıklı Madde 21’de, perakende satış tarifesi veya son kaynak tedarik tarifesinden elektrik enerjisi ve/veya kapasite almak isteyen gerçek veya tüzel kişilerin ilgili görevli tedarik şirketine yazılı veya şirketin kurumsal iletişim kanalları ya da e-Devlet kapısı aracılığıyla başvuruda bulunabileceğini görmekteyiz. Kullanım yerinde geçerli bir perakende satış sözleşmesi bulunan yerler için şirketin kurumsal iletişim kanalları ya da e-Devlet kapısı aracılığıyla başvuru yapılamaz iken yapılan değişiklik ile kullanım yerinde geçerli bir perakende satış sözleşmesi bulunan yerler için, gerekli belge kontrolü ve ispat yükümlülükleri şirkete ait olmak üzere şirketin kurumsal iletişim kanalları ya da e-Devlet aracılığıyla başvuru alınabilir hale gelmiştir.
Madde 21/3’te (a) bendinde değişiklik yapılarak kimlik bilgileri talep edilen başvuru sahibi gerçek kişilerden istenenlere Türkiye’de yasal kalış hakkı sağlayan belgelerin adı ve numarası da eklenmiş, kimlik bilgileri ibaresi ulusal kimlik bilgileri şeklinde belirtilmiştir.
Satış sözleşmesinde bahsi geçen kullanım yeriyle ilgili tüketicinin beyanı esas alınırken, (b) bendinde yapılan değişiklik ile başvuru yapılan kullanım yerinde önceki tüketiciye ait borç bulunması halinde başvuru yapan kişi adına ilgili belediyeden alınan iş yeri açma ruhsatı veya iş koluna göre ilgili kurum ve kuruluşlardan alınan ruhsat ya da ilgili belgelerin ibraz edilmesi gerekebileceği eklenmiştir.
Madde 21/4’te işyeri açan talep sahiplerinin ticaret sicil belgelerinin, bulunması halinde Ticaret Bakanlığı kurumsal internet sitesi üzerinden MERSİS numarası doğrulaması yoluyla da teyit edilebileceği eklenmiştir.
Madde 21/6’da perakende satış sözleşmesinin imzalanmasından sonra üçüncü bir şahsın şikâyeti ile ilgili bir durumda tüketicinin beyanını kanıtlamak için verilen 10 gün içerisinde kanıt sunamaması durumunda elektriğin kesileceğinin duruma göre yazılı veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirileceği ibaresi eklenmiştir. Ayrıca, bu fıkra kapsamında perakende satış sözleşmesi sonlanan kullanım yerine aynı tüketici tarafından yeniden başvuru yapılması halinde kişinin kullanım hakkına sahip olduğunu gösteren belge sunması isteneceği ve belgelendiren tüketiciler hakkındaki itirazların dikkate alınmayacağına dair değişiklik yapılmıştır.
Perakende satış sözleşmesinin kurulmasına dair Madde 22’de sözleşmenin yazılı veya mesafeli kurulabileceğini belirten 1. fıkra kısaltılmış, maddeye 2,3,4,5 fıkraları eklenmiştir. Yazılı olarak kurulmak istenen perakende satış sözleşmesinin hangi şartlar altında kurulduğu, nasıl saklandığı, görevli tedarik şirketinin sözleşmeleri kayıt altına almak suretiyle aynı gün içinde dağıtım şirketine bildirmesi gerekliliği ve sözleşme kurulmasına dair ispat yükümlülüğünün görevli tedarik şirketine ait olduğu, maddeye eklenen bu fıkralarla hükme bağlanmıştır.
Perakende satış sözleşmesinin süresi ve sona erme başlıklı Madde 24’e eklenen 8. fıkra ile bir önceki tüketicinin perakende satış sözleşmesini sonlandırmadan veya sonlandırarak ayrılması ve farklı bir gerçek veya tüzel kişinin, aynı kullanım yeri için yeni bir sözleşme ya da ikili anlaşma başvurusunda bulunması halinde görevli tedarik şirketi (GTŞ) tarafından yapılacakları düzenleyen 5. Madde ’ye atıf yapılarak, bu kapsamda sözleşmesi sonlandırılan tüketicinin ilgili kullanım yerinin kullanım hakkının devam ettiğinin belgelendirilmesi halinde yeni perakende satış sözleşmesinin sonlandırılacağı ve eski sözleşmenin sonlandırılması işleminin iptal edileceği hükme bağlanmıştır.
Güvence Bedeli
Güvence bedelinin hesaplanması başlıklı Madde 27/1’de yapılan değişiklik ile perakende satış sözleşmesi kapsamında güvence bedelinin nasıl hesaplanacağı hükme bağlanmıştır. Madde 27/6’da bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten sonra sözleşme gücü veya bağlantı gücü 100 kW ve üzerinde olan mesken tüketici grubu dışındaki tüketicilerle farklı sebeplerle yapılan perakende satış sözleşmeleri hallerinde uygulanacak güvence bedeli ile ilgili şartlar belirlenmiş olup yapılan değişiklik ile tüketicinin son kaynak tedarik tarifesi kapsamında yüksek tüketimli tüketici olması halinde perakende satış sözleşmesinin kurulduğu aydaki ilgili birim bedellerin esas alınacağı hükme bağlanmıştır.
Güvence bedelinin verilme şekli başlıklı Madde 27/2’de yapılan değişiklik ile, nakit olarak verilecek güvence bedelinin tamamının peşin olarak verilmesinin esas olduğu, ancak tüketicinin talebi halinde mesken tüketici grubundakiler ile kamu ve özel hizmetler sektörü ile diğer tüketici grubunda yer alan üniversiteler, belediyeler ve tarımsal faaliyetler tüketici grubunda yer alan sulama kooperatifleri için farklı taksitle ödeme imkanları sunulabileceğini görmekteyiz.
Güvence bedelinin iadesi başlıklı Madde 29/1’in güncelleme oranının hesaplanmasına dair (c) bendine sözleşmenin başlangıç ve sonlanma tarihi arasındaki sürenin 30 günün altında olması halinde ilgili tutara gecikme zammı uygulanmasıyla ilgili güncelleme yapılacağı cümlesi eklenmiştir. Ayrıca maddeye 6. Fıkra eklenmiş ve güvence bedelinin iadesinin hangi şartlar altında yapılabileceği hükme bağlanmıştır.
Güvence bedeli alınmayan tüketiciler başlıklı Madde 30/1’e (c) ve (ç) bentleri ile iki yeni tüketici grubu eklenmiştir. Ayrıca eklenen 4. fıkra ile 1. Fıkra (ç) bendi kapsamındaki tüketicinin gerekli şartları sağlamaması durumunda elektriğinin kesilebileceği hükme bağlanmıştır.
Sayaç Okuma
Sayaç okuma ve okuma bildiriminin içeriği başlıklı Madde 32’de sayaçların hangi sıklıkta, hangi şartlarda okunacağı belirtilirken, sayacına ulaşılamayan kullanım yerleri kapsam dışında bırakılmıştır. Ayrıca Madde 32/4’te değişiklik yapılarak ikili anlaşma kapsamındaki serbest tüketiciler için, okunan endeks değerlerinin okuma tarihi bilgisi ile en geç 3 iş günü içerisinde PYS’ye girişinin yapılması gerektiğini görüyoruz. Madde 32/8’de dağıtım şirketinin tüketicinin engellemesi sebebiyle sayaca ulaşamadığını kanıtlaması üzerine, maddeye eklenen bu fıkrada belirtilen şartlar altında tüketim faturasının düzenlenebileceği hükme bağlanmıştır.
Ödeme Bildirimi
Ödeme bildirimi/faturalama içeriği, gönderimi, süresi ve yöntemi başlıklı Madde 34/5’te değişiklik yapılmış, faturaların son ödeme tarihinden en az 10 gün önce düzenleneceği, hangi şartlar altında tüketiciye iletileceği belirtilmiştir. Ayrıca eklenen 9. fıkrada tedarikçilerin tüketicilere faturalarını belirlenen şartlar altında sunmakla yükümlü olmaları düzenlenmiştir.
Zamanında Ödenmeyen Borçlar
Zamanında ödenmeyen borçlar başlıklı Madde 35’te tüketicilerin zamanında ödenmeyen borçlarına ilişkin 5. Fıkra (b) bendine ekleme yapılarak tüketici tarafından kullanım yerinin elektriğinin kesilmesine mukavemette bulunulduğunun kolluk kuvvetleri tarafından tespit edilmesi durumunda yasal yollara başvurmak için fiili kesme şartının aranmayacağı görülmektedir.
Faturalarda Hata
Faturalarda ve faturalandırmaya esas unsurlarda hata tespiti başlıklı 36. Maddeye 8. Fıkra eklenerek bu madde kapsamında hesaplanan tüketim miktarının Son Kaynak Tedarik Tarifesinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ kapsamında son kaynak tüketici gruplarının tespitinde dikkate alınacağı hükme bağlanmıştır.
Sayacın doğru tüketim kaydetmemesi halinde tüketim miktarının tespiti başlıklı Madde 37/2’de değişiklik yapılmış, kullanım amacı tarımsal sulama olan tüketicilerin hesaplamalarında, il/ilçe tarım ve orman müdürlükleri ve resmî kurumlardan alınan belgeler ile belirlenen şartlar altında hesaplama yapılabileceği şeklinde bir düzenleme getirilmiştir. Madde 37/8’e ekleme yapılmış, bu madde kapsamındaki hesaplamalara ilişkin EK-7’de yer alan form ile sayaç muayene/teknik tespit raporunun bir örneğinin ilgili tedarik şirketi tarafından tüketiciye belirtilen şartlar altında gönderilmesi hükme bağlanmıştır. Maddeye 12. Fıkra eklenmiş ve bu madde kapsamında hesaplanan tüketim miktarının Son Kaynak Tedarik Tarifesinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ kapsamında son kaynak tüketici gruplarının tespitinde dikkate alınacağı şeklinde düzenleme yapılmıştır.
Kaçak Elektrik
Kaçak elektrik enerjisi tüketimi halleri başlıklı Madde 42/1’in (ç) bendinde değişiklik yapılmış, dağıtım lisansı sahibi tüzel kişinin ilgili mevzuata uygun olarak kestiği elektrik enerjisini mücbir sebep halleri dışında açması da eklenmiştir. Ayrıca maddeye 2. Fıkra eklenerek, perakende satış sözleşmesi veya ikili anlaşması mevcutken ayrı bir hat çekerek veya tüketimi etkileyecek şekilde yapılan müdahalelerin kaçak elektrik enerjisi tüketimi olarak kabul edileceği hükmünü görmekteyiz.
Kaçak elektrik enerjisi tespit süreci başlıklı Madde 43/1’e ekleme yapılmış, doğrudan dağıtım sistemine yapılan müdahalelerde kesme işlemine mukavemette bulunulduğunun kolluk kuvvetleri tarafından tespiti durumunda yasal yollara başvurmak için fiili kesme şartının aranmayacağı hükme bağlanmıştır. 2. Fıkrada ekleme yapılarak sayaca veya ölçüm sistemine müdahale ilgili belirtilen şartlar oluştuğunda kaçak tespit süreci başlatılacağı, inceleme sonunda sayaç veya ölçüm sistemine belirtilen şartlarda müdahale edildiğinin tespiti halinde EK-5’te yer alan tespit tutanağının düzenleneceği, (d) bendiyle sadece ölçüm sistemine müdahalelerin tespit edilmesi halinde hatalı bağlantıların düzeltilip tespit tutanağı sonrası kullanım yerinin elektriğinin kesileceği şeklinde düzenlemeler yapıldığını görmekteyiz.
Madde 43’ün 7. Fıkrasında değişiklik yapılmış, maddeye 8,9,10 ve 11. Fıkralar eklenmiştir.
Madde 43/7’de yapılan değişiklikle bu madde kapsamında yapılan tespit ve işlemlerin fotoğraf veya video kaydıyla yapılacağı, eklenen 8. Fıkrada kaçak elektrik tespit ve tahakkuk işlemleri için diğer şebeke/altyapı kuruluşlarından sağlanan bilgilerin kullanılabileceği, 9. Fıkrada mükerrer kaçak elektrik tükettiği tespit edilen tüketicinin kullanım yerindeki sayaca ulaşımının gerçekleşmemesi için belirtilen çeşitli yöntemlerin kullanılabileceği, 10. Fıkrada kaçak elektrik tespiti için sahaya girilmesinin engellenmesi durumunda tespit işlemlerinde dağıtım şebekesinin teknolojik imkanlarından yararlanılabileceği ve gerekli düzeltmelerin dağıtım şirketi tarafından yapılacağı, 11. Fıkrada bu madde kapsamında düzenlenen bütün tutanakların hangi şartlar altında bildirileceği hükme bağlanmıştır.
Kaçak elektrik tüketim miktarının hesaplanması başlıklı Madde 44/1’de yapılan değişiklik ile kaçak olarak tüketilen elektrik enerjisi miktarının tüm tüketiciler için dağıtım şirketi sayaç değerine göre, olmaması durumunda ihtilafsız aynı dönemdeki tüketim miktarına göre hesaplanacağı şeklinde düzenlenmiştir. Değişiklik öncesinde ‘yasal şekilde’ şeklinde bir ibare kullanılmışken, Yönetmelik sonrasında dağıtım şirketi sayaç değerlerinin baz alınacağını görüyoruz. Değişiklik yapılan Madde 44/2’nin (a) bendinde, birinci fıkra kapsamında doğru tespit edilmiş tüketim değeri yoksa farklı durumlardaki kurulu gücün hesaplamalarda baz alınacağına dair detaylar verilmiş, Madde 44/3’te ise mühürlenmiş sayaçtan geçirilmeksizin ayrı bir hat çekilmiş ise (a) ve (b) bentlerinde farklı durumlardaki kaçak elektrik tüketimi hesaplamaları anlatılmıştır. Madde 44/4’te kaçak elektrik enerjisi tüketim sayılan hallerin verildiği 42. Maddeye atıfta bulunulmakta, elektrik enerjisinin kesildiği tarihteki endeks değeri ile kaçak tespitinin yapıldığı tarihteki endeks değerinin farkı dikkate alınarak hesaplama yapılmaktadır. Fıkraya yapılan ekleme ile tespit tarihleri arasındaki sürenin 180 günden uzun olması halinde tespit edilen endeks farkı günlük ortalama tüketim bulunarak 180 günlük tüketim dikkate alınarak hesaplandığı, tarımsal sulama amaçlı kullanım yerleri için bu sürenin 360 gün olduğu belirtilmiştir. Madde 44/5 ve 44/6 eklenerek, hesaplanan kaçak elektrik enerjisi tüketimi yapıldığı kabul edilen dönemlerde faturalanmış olan elektrik enerjisi tüketim miktarları varsa, bu tüketim miktarlarının hesaplanan kaçak elektrik enerjisi tüketim miktarından çıkarılarak tenzil işlemi yapılacağı ve hesaplanan miktarın son kaynak tüketici gruplarının tespitinde kullanılacağı şeklinde düzenleme yapılmıştır.
Kaçak elektrik enerjisi tüketim miktarının hesaplanmasında ve faturalandırılmasında esas alınacak süre başlıklı Madde 45/1 ve 45/2’de kaçak elektrik kullanımına başlandığı ve kaçak tespitinin yapıldığı tarihler arası süreler, 3. Fıkraya yapılan eklemelerle kaçak elektrik enerjisi tüketim miktarı hesaplanmasında ortalama günlük çalışma saatleri, 5. Fıkrada yapılan değişiklik ile vardiya sayısının tespitinde kaçak elektrik tespiti yapan kuruluş kayıtları yerine öncelik kaçak elektrik tespiti yapılan şirket ve/veya kullanım yeri kayıtlarının, bunun mümkün olmaması halinde de kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen resmi belgelerin göz önüne alınacağı hükme bağlanmıştır.
Kaçak elektrik enerjisi tüketiminin faturalandırılması başlıklı Madde 46’da üzerinden hesap yapılan tarife ve tüketici grupları için farklı tarifeler belirlenmesi halinde yapılacak hesaplamalar, Son Kaynak Tedarik Tarifesinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ kapsamında belirlenen tüketiciler için uygulanacak birim fiyatlar düzenlenmiştir. 2. Ve 3. Fıkralarda yapılan değişikliklerde tüketimin yapıldığı tarih, hesaplamanın tarifenin kaç katı göz önüne alınarak yapılacağı, değişiklik yapılan 4. Fıkra ve eklenen 5. Fıkra ile hangi tarifelerin hangi durumlarda kullanılacağı ve tüketicinin faturayla beraber nasıl bilgilendirileceği hükme bağlanmıştır.
Ödeme
Ödeme başlıklı 47. Madde ’ye eklenen 4. Ve 5. Fıkra ile kaçak elektrik faturasının tahsili amacıyla yasal takip işlemleri başlatılmadan önce tüketiciye borcun 15 gün içerisinde ödenmesi gerektiği, borcun ödenmemesi durumunda yapılacakların bildirileceği, ilgili bildirimlerin hangi şartlar altında yapılacağı ve bu madde kapsamında dağıtım şirketi tarafından bu Yönetmelikte belirlenen oranı aşmamak üzere gecikme zammının günlük olarak uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
Elektriğin kesilmesi ve bağlanması başlıklı Madde 49’a eklenen 7. Fıkra ile aynı yıl içinde üç defa işlem tesis edilmiş kullanıcının kaçak kullanımının devam etmesi durumunda dağıtım şirketinin yapacakları düzenlenmiştir.
Sayaç ve sayaca erişim başlıklı Madde 50/2’de değişiklik yapılmış ve sayaca erişimin engellenmesi halinde dağıtım şirketinin sayaç ve/veya ölçüm sisteminin yerini değiştirilebileceği ibaresi eklenmiştir.
Tüketicilerin korunması başlıklı Madde 52/7’de değişiklik yapılarak, belirli bir tüketici grubuna ait engelli tüketicilerin engelli olduğuna dair sağlık kurulu raporunu veya engelli kimlik kartını görevli tedarik şirketine ibraz etmesi durumunda elektriği tek bir kullanım yerine ait faturaların aralıksız olarak yıl içerisinde en az üç dönem boyunca zamanında ödenmemesi ve tüketicinin kesme yapılacağı hakkında görevli tedarik şirketi tarafından bilgilendirildiğinin ispatı hallerinde kesilebileceği şeklinde düzenlenmiştir.
Diğer Hükümler
Yönetmeliğe diğer hükümler başlıklı Madde 60/A eklenmiştir. 1.fıkrada müşterek kullanım halinde sorumluluk durumu, 2. Fıkrada dağıtım şirketinin hangi durumlarda fider bazlı enerji kesintisi yapabileceği, 3. Fıkrada ise iadesi gerçekleştirilemeyen güvence bedeli ile ilgili yapılacaklar düzenlenmiştir.
İade edilemeyen güvence bedellerinin Kuruma bildirilmesi başlıklı Geçici Madde 2’de, eklenen 60/A Maddesine atıf yapılarak, bu kapsamdaki bildirimlerin 1/1/2024 ile 31/12/2024 tarihleri arasında sonlanan perakende satış sözleşmelerine ait iade edilemeyen güvence bedellerini kapsayacak şekilde 2025 yılının Mart ayı sonuna kadar Kuruma bildirileceği hükme bağlanmıştır.
Sonuç yerine: Değişiklik Yönetmeliği ile Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği’nde (Yönetmelik) pek çok değişiklik yapıldığını görüyoruz. Tüketimi düşük tüketicinin açık bir şekilde tanımlanması, serbest tüketicilerin EPİAŞ’ın kuracağı platform sayesinde ikili anlaşma öncesi tedarikçiler tarafından sunulan teklifleri inceleme fırsatı bulacak olmaları, perakende satış sözleşmesinin yazılı veya mesafeli kurulabilecek olması, güvence bedeli ve sayaç okuma ile ilgili değişiklikler, faturalandırma ile ilgili olarak hesaplanan tüketim miktarının son kaynak tüketici gruplarının tespitinde dikkate alınacak olması, kaçak elektrik tespit ve tahakkuk işlemleri için diğer şebeke/altyapı kuruluşlarından sağlanan bilgilerin kullanılabilecek olması, kaçak elektrik tüketim miktarının hesaplanmasında tüm tüketiciler için dağıtım şirketi sayaç değerinin baz alınacak olması gibi birçok değişiklik ile Yönetmelik mevzuatımıza girmiştir. Uygulamayı ve mevzuattaki gelişmeleri yakından takip ediyor olacağız.
@Zeynep EMİROĞLU
Bizimle temasa geçin