Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (“Değişiklik Yönetmeliği”), 14 Mayıs 2024 tarihli ve 32546 sayılı Resmi Gazete’nin yayımlanmasıyla yürürlüğe girmiştir. 18.03.2024 Tarihinde Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (“EPDK”)’nun resmi internet sitesinde yayımlanan taslak çalışmasında yer almayan ve sonradan eklenen maddeler ile birlikte Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelik uyarınca, Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği’nin (“Yönetmelik”) 9 maddesinde değişikliğe gidilmiş ve söz konusu yönetmeliğe geçici madde eklenmiş olup yapılan değişiklikler aşağıdaki şekilde incelenmektedir:

Bağlantı Esasları Kapsamında Geçici Abonelikler

                      Değişiklik Yönetmeliği uyarınca, Yönetmelik’in “Bağlantı esasları” başlıklı 7.maddesinde geçici abonelikler kapsamında mahsuplaşmaya ilişkin değişiklik yapılmıştır. 7. Maddenin on ikinci fıkrasında inşa halindeki tüketim tesislerine ait geçici abonelikler hariç olmak üzere geçici bağlantı kapsamındaki tüketim tesisleri için gerçek veya tüzel kişilerce üretim tesisi kurulamayacağı ifade edilmiş, Resmi Gazete’de yayımlanan Değişiklik Yönetmeliği ile eklenen cümle ile geçici abonelikler kapsamındaki tüketimlerin, aynı gerçek veya tüzel kişiye ait ve aynı abone grubunda bulunan işletmedeki üretim tesisleriyle mahsuplaşmaya dahil edilebileceği düzenlenmiştir.

Elektronik Ortamda Yapılan Başvurular Kapsamında Belgelerin İadesi

            Değişiklik Yönetmeliği’nin 2.maddesine eklenen cümle ile Yönetmelik’in 10.maddesinde belirtilen konular kapsamında üretim yapmak isteyen gerçek veya tüzel kişilerin, Kurul kararıyla belirlenen bilgi ve belgeler ile ilgili şebeke işletmecilerine başvurularına ilişkin elektronik ortamda alınan bu başvurular için belge iadesi yapılmayacağı hüküm altına alınmıştır.  

Rüzgar Enerjisine İlişkin Başvurular Kapsamında Saha Değişikliği

            Yönetmelik’in rüzgar enerjisine dayalı başvuruların teknik değerlendirilmesine ilişkin 16.maddesinin üçüncü fıkrasına Değişiklik Yönetmeliği ile eklenen cümleler uyarınca, rüzgar enerjisine dayalı başvurularda teknik etkileşim izninin olumsuz sonuçlanması durumunda başvuru sahibine, dağıtım seviyesinden bağlantılarda aynı trafo merkezinden, iletim seviyesinden bağlantılarda aynı iletim bölgesinden bağlanmak şartıyla, altmış gün içerisinde saha değişikliği veya revizyonu için ilgili şebeke işletmecisine başvurma hakkı verileceği, ancak her bir değişiklik veya revizyon için altmış gün içerisinde saha değişikliğini veya revizyonunu ilgili şebeke işletmecisine sunmaması halinde başvurunun reddedileceği açıkça düzenlenmiştir. Diğer bir ifadeyle, rüzgar enerjisine dayalı başvurunun sahibine, yukarıda yer alan şartları karşılaması halinde altmış gün içerisinde saha değişikliği veya revizyonu için ilgili şebeke işletmecisine başvurma hakkı verilmiştir.

Bağlantı Anlaşmaları Başvuruları

            Yönetmelik’in “Bağlantı anlaşması başvurusu” başlıklı 17.maddesinde yer alan sürelerde değişikliğe gidilmiş, aynı maddenin ikinci fıkrasında yer alan bağlantı anlaşması başvuru sahiplerinin ilgili şebeke işletmecesine sunmaları gereken belgeler arasında sayılan Çevresel Etki Değerlendirmesi ve Yönetmeliği kapsamında ilgili idarece düzenlenen belge, Değişiklik Yönetmeliği ile madde içeriğinden çıkarılmış, ikinci fıkrada belirlenen belgeleri zamanında edinemeyen başvuru sahiplerine, şartları sağlaması kaydıyla ilave süre verileceğine dair hüküm yürürlükten kaldırılmıştır.

Yönetmelik’in eski metninde kendisine bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu tebliğ edilenlere, bağlantı anlaşmasına çağrı mektubunun tebliğ tarihinden itibaren tanınan yüz seksen gün, Değişiklik Yönetmeliği ile yapılan değişiklik ile 1 yıl olarak belirlenmiştir. Değiştirilen hüküm uyarınca, bağlantı anlaşmasının başvuru sahibine ÇED, imar ve diğer izin ve onayların alınması için tanınan süre de ifade edilen 1 yıllık süre kapsamındadır.

            Eski metinde, Yönetmelik’in ilgili maddesinde başvuru sahibine tanınan süre içerisinde belgeleri sunmaması halinde ilave süre verme şartlarına yer verilmiştir. Yönetmelik’te yapılan değişiklik ile birlikte ilave süre tanınmamış, bir yıllık süre içerisinde belgelerin ilgili şebeke işletmecesine sunulmaması halinde başvuru sahibi gerçek veya tüzel kişilerin bağlantı anlaşma imzalama haklarını kaybedeceği ve mevcut belgelerin kendilerine iade edileceği hüküm altına alınmıştır.

                      “Bağlantı anlaşması başvurusu” başlıklı aynı 17.maddeye eklenen fıkra ile 12.05.2019 tarihinden önce bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu almaya hak kazanan üretim tesisleri için talep edilen mekanik kurulu güç artışının elektriksel kurulu gücün yüzde yirmisinden fazla olamayacağı sınırlaması getirilmiş; 12.05.2019 tarihinden sonra bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu almaya hak kazanan üretim tesisleri için talep edilen mekanik kurulu güç için ise elektriksel kurulu gücün iki katını aşamayacağı sınırlandırılması getirilmiştir.

Üretim Tesislerinin İşletmeye Girmesi ve Sistem Kullanması

            Eski metinde yer alan ve 19.maddenin birinci fıkrasında yer alan “Yönetmelik hükümlerine göre şebekeye bağlanacak üretim tesislerinin kabul işlemlerinin…” ifadesi, “Yönetmelik hükümlerine göre şebekeye bağlanacak üretim tesislerinin yatırıma başlanması için gerekli olan ÇED, imar ve diğer izin ve onayların alınması ile kabul işlemlerinin…” şeklinde değiştirilmiştir. Yine aynı fıkranın devamına, lisanssız üretim tesislerinde güç artışı işlemleri hariç olmak üzere tek bir kabul yapılabileceği düzenlemesine devam edilmek suretiyle, her bir seferinde 10 MWe gücünden aşağı olmamak üzere kısmi kabul yapılabileceğine ilişkin cümle eklenmiş olup kabulü yapılan kısım dışında kalan gücün, süresi içerisinde kabulünün yapılmaması halinde, söz konusu bağlantı anlaşması kabulü yapılan kısmın esas alınmak suretiyle güncelleneceği belirtilmiştir.

            Kabulü tamamlanarak işletmeye alınan üretim tesislerinde sistem kullanım anlaşmasının imzalanmaması durumuna ilişkin işbu başlık altında incelenen 19.maddeye eklenen fıkra uyarınca, kabulü tamamlanarak işletmeye alınan üretim tesislerinde, tesisin ticari faaliyete başladığı tarihi izleyen bir ay içerisinde taraflarca sistem kullanım anlaşmasının imzalanmaması durumunda, ilgili şebeke işletmecisi tarafından üretim tesisinin şebekeden ayrılma işlemleri yapılıncaya kadarki süreçte üretilen enerjinin, görevli tedarik şirketi tarafından üretilerek sisteme verilmiş olduğu kabul edilerek Yenilenebilir Enerji Kaynakları Değerlendirme Mekanizması’na  (“YEKDEM”) bedelsiz katkı olarak dikkate alınacağı,  bu fıkra kapsamında YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak dikkate alınan enerji miktarı için oluşacak sistem kullanım bedeli, görevli tedarik şirketi aracılığıyla ilgili şebeke işletmecisine ödeneceği ve YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak dikkate alınan enerji için lisanssız üretim tesisi sahibi kişilere herhangi bir fatura tebliğ edilmeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Kojenerasyon ve Yenilenebilir Enerji Üretim Tesislerinde Yapılacak Mahsuplaşma Esasları ve Şebekeye Verilen İhtiyaç Fazlası Enerji

            Yönetmelik’in “İhtiyaç fazlası enerji” başlıklı 24.maddesine eklenen fıkra ile Bakanlıkça belirlenen verimlilik değerini sağlayan kategorideki kojenerasyon ve trijenerasyon tesisleriyle aynı veya farklı dağıtım bölgesinde ve farklı ölçüm noktasında olmak kaydıyla kurulan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerinin birlikte kurulması durumunda, kojenerasyon tesisinden şebekeye enerji verilmemesi şartıyla, yapılacak aylık mahsuplaşma sonrasında şebekeye verilen ihtiyaç fazlası enerji, Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanununa (“YEK Kanunu”) ekli I sayılı cetvelde lisanssız üretim tesisleri için belirlenen fiyat üzerinden YEKDEM kapsamında değerlendirileceği düzenlenmiştir.

Aylık Mahsuplaşma Uygulanması

                      Eski Yönetmelik metninin 26.maddesi kapsamında bünyesinde lisanslı kojenerasyon santrali bulunduran işletmelere ilişkin aylık mahsuplaşma uygulanmasına dair esaslar, değişiklik uyarınca bünyesinde lisanslı üretim santrali bulunduran işletmeler olarak belirtilmiş olup fıkra kapsamında yer alan üretim tesislerinin ve işletmelerin ayrıca tüketim aboneliğinin bulunmaması halinde bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücü olarak ilgili üretim tesisi için imzalanmış olan bağlantı anlaşmalarında yer alan çekiş yönlü gücü esas alınacağı yönünde değiştirilmiştir.

Tüketim İhtiyacına Yönelik Uygulamalar

                      Tüketim tesislerinin elektrik ihtiyacını karşılamak üzere Yönetmelik hükümlerine göre şebekeye bağlanacak üretim tesislerinin kabul işlemlerine ilişkin Yönetmelik’in 30.maddesinin yedinci fıkrasına lisanssız üretim tesislerinde “her bir seferinde 10 MWe gücünden aşağı olmamak üzere kısmi kabul de yapılabilir. Ancak kabulü yapılan kısım dışında kalan gücün, süresi içerisinde kabulünün yapılmaması halinde, söz konusu bağlantı anlaşması kabulü yapılan kısım esas alınmak suretiyle güncellenir” cümlesi eklenmiştir.

Diğer Hükümler Kapsamında Eklenen Fıkralar ve Değiştirilen Noktalar

Yönetmelik’in “Diğer Hükümler” başlıklı 37.maddesine eklenen fıkralar aşağıda incelenmektedir:

Kurulu Gücün Düşürülmesine İlişkin:

            Madde 37/(3): “…Kısmi kabul yapılan tesisler hariç olmak üzere kendisine bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu verilen kişiler tarafından, talep edilmesi halinde bir defaya mahsus olmak üzere bağlantı anlaşmasına çağrı mektubunda ve bağlantı anlaşmasında yer alan kurulu güçten en fazla yüzde on oranında eksiltme yapılabilir.

Mücbir Sebep Hallerinde Saha Değişikliğine İlişkin:

            Madde 37/(12): “Bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu düzenlenen, bağlantı anlaşması imzalanan ve kabulü tamamlanarak işletmeye geçen üretim tesisleri için mücbir sebep hallerinde Kurul Kararı ile ve dağıtım seviyesinden bağlantılarda aynı trafo merkezinden, iletim seviyesinden bağlantılarda aynı iletim bölgesinden bağlanmak şartıyla saha değişikliği yapılabilir.”

Kabul İşlemleri Yapılmadan Kurulan Üretim Tesisinin İşletmeye Alındığının Tespitine İlişkin:

            Madde 37/(13): “Kabul işlemleri yapılmadan bir üretim tesisinin kurularak işletmeye alındığının tespit edilmesi durumunda, herhangi bir bildirime gerek kalmaksızın ilgili şebeke işletmecisi tarafından üretim tesisi şebekeden ayrılır. Tespitin yapılmasını takip eden altmış gün içerisinde, üretim tesisi ile ilgili olan tüm ekipman demonte edilerek tesisin bulunduğu parselin dışına, tesis sahibi tarafından çıkartılır. Mevcut olması durumunda bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu ve bağlantı anlaşması iptal edilir. Üretim tesisini kuran gerçek veya tüzel kişi üç yıl boyunca bu Yönetmelik kapsamında başvuru yapamaz.”

            Yönetmelik’in söz konusu 37.maddesinin yedinci fıkrasına eklenen ifade ile birlikte birleşme bölünme işlemlerinde ilgili şebeke işletmecesine, birleşme veya bölünme bilgilerini görevli tedarik şirkete bildirme yükümlülüğü getirilmiştir.

Geçici Madde

            Yönetmelik’e eklenen geçici madde uyarınca, yukarıda yer alan “Bağlantı anlaşmasına çağrı mektubuna ilişkin işlemler” başlıklı 17.maddesinde yapılan değişiklik ile belirlenen bir yıllık sürenin, kalan süreleri bakımından mevcut bağlantı anlaşmasına çağrı mektupları için de uygulanacağı, ancak bu sürenin eski metinde yer alan yüz seksen günden az olması halinde kalan sürenin ise yüz seksen gün olarak uygulanacağı esas alınmıştır.

Değişiklik Yönetmeliği ile Yönetmelik’te yapılan değişiklikler rüzgar enerjisine dayalı başvurularda, başvuru sahibine saha değişikliği veya revizyonu için başvuru yapma hakkı tanınması; bağlantı anlaşması çağrı mektubunun onaylatılması süresinin değiştirilmesi; üretim tesislerinin işletmeye girmesi ve sistem kullanımı noktalarında kısmi kabul işlemine olanak sağlanması; sistem kullanım anlaşmasının imzalanmaması halinde ürettikleri elektriğin YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak kabul edileceği; kojenerasyon tesisi bulunan işletmelerin lisanssız tesislerinde üretilen ihtiyaç fazlası elektriğin saatlik yerine aylık mahsuplaşmaya tabi olacağı; lisanslı üretim santrali olan işletmelerin, farklı ölçüm noktalarında yer alan lisanssız tesislerinin aylık mahsuplaşma ve bağlantı anlaşmasındaki esas alınacak sözleşme gücünün çekiş yönlü güç olacağı; yönetmeliğin yayınlandığı gün itibariyle ise çağrı mektubu olanlara bir yıl süre verileceği hususlarına ilişkin olup Yönetmelik, yayım tarihi olan 14 Mayıs 2024 tarihinde yürürlük kazanmıştır.

@Çağla Barut