7257 Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”) 2 Aralık 2020 tarihli ve 31322 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olup 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu, 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu,  3213 sayılı Maden Kanunu, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun, 5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanun ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nda önemli değişiklikler getirmektedir.

Bu yazımızda Kanun’un 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nda (“Elektrik Piyasası Kanunu”) etkilediği ve değiştirdiği önemli hükümler incelenecektir.

1.      Taşınmaz Temini İşlemlerine İlişkin Düzenlemeler

Kanun ile Elektrik Piyasası Kanunu’nun 19. Maddesinde yapılan değişiklikler doğrultusunda taşınmaz temini işlemlerine ilişkin olarak aşağıdaki usul ve esaslar düzenlenmiştir:

• Üretim faaliyetinde bulunan ön lisans veya lisans sahibi özel hukuk tüzel kişilerinin ön lisans veya lisansa konu faaliyetlerine ilişkin taşınmaz temini taleplerine yönelik işlemler,  2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu (“Kamulaştırma Kanunu”) ve ilgili mevzuat hükümlerine göre Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (“Kurum”) tarafından yürütülecektir. Taşınmaz temini talepleri Kurum tarafından değerlendirilecek olup uygun görülmesi halinde Elektrik Piyasası Düzenleme Kurulu (“Kurul”) tarafından karar alınır. Bu kapsamda alınan kararlar, kamu yararı kararı yerine de geçecek olup herhangi bir makamın onayına tabi olmayacaktır.
• Kamulaştırma ve/veya devir yoluyla elde edilen taşınmazların mülkiyeti ve/veya üzerindeki sınırlı ayni haklar üretim tesislerinin mülkiyetine sahip olan ilgili kamu kurum veya kuruluşu adına, bunların bulunmaması halinde ise Hazine adına tescil edilecektir. Hazine adına tescil edilen veya niteliği gereği tapuda terkin edilen taşınmazlar üzerinde Hazine taşınmazlarının idaresiyle sorumlu ve görevli olan kamu kurumu tarafından, lisansın geçerlilik süresi ile sınırlı olmak üzere, lisans sahibi özel hukuk tüzel kişileri lehine bedelsiz irtifak hakkı tesis edilecek ve/veya kullanma izni verilecektir. Bu işlemlere konu edilemeyecek olanlar için ise bedel alınmaksızın kiralama yapılacaktır.
• Kamulaştırma, devir, irtifak hakkı tesisi, kullanma izni, kiralama gibi işlemlere ilişkin bedeller ve projeden kaynaklı tazminatlar ile bu işlemlere ilişkin diğer giderler, ön lisans veya lisans sahibi özel hukuk tüzel kişileri tarafından ödenecektir. Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazlar veya Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler üzerinde tesis edilen irtifak hakkı, kira ve kullanma izni sözleşmelerinde, sözleşmenin geçerliliğinin ön lisans veya lisansın geçerlilik süresi ile sınırlı olacağı hükmü yer almalıdır.
• Ön lisans sahibinin lisans alamaması ya da ön lisans veya lisansın sona ermesi ya da iptali hâlinde ise, ön lisans veya lisans sahibi tüzel kişiler tarafından ödenmiş bulunan kamulaştırma bedellerine ilişkin olarak, kamulaştırılan taşınmazların üzerinde irtifak hakkı tesis edilmek, kiralamak ve/veya kullanma izni verilmek suretiyle başka bir ön lisans veya lisans sahibinin kullanımına bırakılması durumunda, kamulaştırma bedeli lehine irtifak hakkı tesis edilen, kiralanan ve/veya kullanma izni verilen ön lisans veya lisans sahibi tarafından kamulaştırma bedelini ödemiş olan tüzel kişiye ödenecektir.

Ayrıca, elektrik piyasasında dağıtım faaliyetlerine ilişkin taşınmaz temini işlemleri ile ilgili olarak ise aşağıdaki usul ve esaslar belirlenmiştir:

• Dağıtım faaliyetinde bulunan lisans sahibi özel hukuk tüzel kişilerinin lisansa konu faaliyetlerine ilişkin taşınmaz temini taleplerine yönelik işlemler, Kamulaştırma Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine göre Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (“TEDAŞ”) tarafından yürütülecek olup taşınmaz temini talepleri TEDAŞ tarafından değerlendirilerek uygun görülmesi halinde TEDAŞ tarafından karar alınacaktır. Bu kapsamda alınan kararlar, kamu yararı kararı yerine de geçecek olup herhangi bir makamın onayına tabi değildir.
• Temin edilen taşınmazların mülkiyeti ve/veya üzerindeki sınırlı ayni haklar TEDAŞ adına tescil edilecek olup bu taşınmaz ve hakların kullanımı, lisans süresi ve dağıtım faaliyeti ile sınırlı olmak üzere, ilgili lisans sahibi özel hukuk tüzel kişisine aittir.
• Özel hukuk tüzel kişileri tarafından faaliyette bulunma hakkı edinilen dağıtım bölgelerinde özelleştirme tarihi itibarıyla mevcut olan dağıtım tesislerinin bulunduğu ve bu tarih itibarıyla kamulaştırma kararları alınmamış veya kamulaştırma kararı alınmakla birlikte kamulaştırma işlemleri tamamlanmamış taşınmazların kamulaştırması TEDAŞ tarafından yapılacak olup tapuda TEDAŞ adına tescil edilecektir ve kamulaştırma bedelleri ile bu işlemlere ilişkin diğer giderler TEDAŞ tarafından ödenecektir.
• Özel hukuk tüzel kişileri tarafından faaliyette bulunma hakkı edinilen dağıtım bölgelerinde özelleştirme tarihi sonrasında yapılan yeni dağıtım tesisleriyle ilgili taşınmaz temini işlemlerinin gerektirdiği bedeller ile bu işlemlere ilişkin diğer giderler, ilgili lisans sahibi tüzel kişi tarafından ödenecek olup tarifeler yoluyla geri alınacaktır.
• Süresinin bitmesi nedeniyle dağıtım lisansının sona ermesi halinde, tarifeler yoluyla geri alınamayan taşınmaz teminine ilişkin bedeller, TEDAŞ tarafından ilgili özel hukuk tüzel kişisine iade edilecektir.

Ayrıca Kamulaştırma Kanunu kapsamında kamulaştırılan taşınmazın sahibi veya mirasçıları tarafından geri alınması durumunda, taşınmaz sahibi veya mirasçıları tarafından geri ödenecek bedel, kamulaştırma bedelini ödemiş olan tüzel kişiye ödenecektir.

Kamu tüzel kişiliğini haiz olan ve elektrik piyasasında üretim, iletim veya dağıtım faaliyetinde bulunan ön lisans veya lisans sahibi kamu tüzel kişilerinin ön lisansa veya lisansa konu faaliyetleri ile ilgili taşınmaz temini işlemleri, Kamulaştırma Kanunu ve ilgili mevzuat hükümlerine göre, bu tüzel kişiler tarafından yürütülür ve elde edilen taşınmazların mülkiyeti veya üzerindeki sınırlı ayni haklar bu kamu tüzel kişileri adına tescil edilecek olup Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında, Hazinenin özel mülkiyetindeki veya Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler için ön lisans veya lisans sahibi kamu tüzel kişileri lehine, lisans süresince bedelsiz irtifak hakkı tesis edilecek, kiralama yapılacak veya kullanma izni verilecektir.

Ayrıca, Elektrik Piyasası Kanunu’na eklenen Geçici Madde 28 ile taşınmaz teminine ilişkin olarak Kanun’dan önce devam eden iş ve işlemlere ilişkin olarak aşağıdaki hususlar kabul edilmiştir:

• Elektrik dağıtım tesisleri için gerekli olan taşınmazların teminine yönelik olarak Kurul tarafından alınmış kararlara ilişkin işlemler TEDAŞ,
• Elektrik üretim tesisleri için gerekli olan taşınmazların teminine yönelik olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından kamulaştırma kararı alınmamış ve/veya Kamulaştırma Kanunu’nun 30 uncu maddesine göre devir işlemleri başlatılmamış taşınmazlarla ilgili süreçler Kurum tarafından sonuçlandırılacaktır.

2.      Fiyat Eşitleme Mekanizmasının Uygulama Süresine İlişkin Değişiklikler

Elektrik Piyasası Kanunu’nun Geçici Madde 1 hükmünde Kanun ile yapılan değişiklikler neticesinde düzenlemeye tabi tarifeler üzerinden elektrik enerjisi satın alan tüketicileri, dağıtım bölgeleri arası maliyet farklılıkları nedeniyle var olan fiyat farklılıklarından kısmen veya tamamen koruyacak şekilde tesis edilmiş ve uygulamaya ilişkin hususları Kurum tarafından hazırlanan tebliğ ile düzenlenmiş olup tüm kamu ve özel dağıtım şirketleri ile görevli tedarik şirketlerini kapsayan fiyat eşitleme mekanizması 31.12.2025 tarihine kadar uygulanır. Önceki düzenlemeye göre fiyat eşitleme mekanizması 31.12.2015 tarihine kadar uygulanmakta iken bu süre Kanun ile 10 yıl kadar uzatılmıştır.

3.      Lisans ve Ön Lisanslara İlişkin Sonlandırma ve Tadil Hakkı

Elektrik Piyasası Kanunu’na Kanun ile eklenen Geçici Madde 29 hükmü ile lisans ve ön lisanslara ilişkin sonlandırma ve tadil hakkı düzenlenmiştir. Bu hüküm kapsamında Kanun’un yürürlüğe girdiği 02.12.2020 tarihinden önce Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında mevcut olan üretim veya otoprodüktör lisanslarını, ön lisanslarını ya da lisans başvurularını sonlandırmak ya da kurulu güç düşümü suretiyle tadil etmek isteyen tüzel kişilerin 02.02.2021 tarihine kadar Kuruma başvurmaları hâlinde lisansları, ön lisansları veya lisans başvuruları sonlandırılarak ya da tadil edilerek teminatları ilgisine göre kısmen veya tamamen iade edilecektir.

@Kesikli Hukuk Bürosu